Roken

Onlangs riep staatssecretaris Karremans ouders op om vape-artikelen van hun kinderen af te pakken en weg te gooien. De oproep kwam naar aanleiding van het bericht dat er het afgelopen jaar zeker veertien kinderen in het ziekenhuis terecht zijn gekomen als gevolg van vapen. Scholen kunnen ook hun rol pakken bij het bestrijden van vapen, betogen Simone Onrust en Claire de Nerée tot Babberich van Trimbos instituut in onderstaand blog.

Hoe staat het met het middelengebruik van mbo-studenten? Nog steeds roken veel mbo-studenten en onder hen wordt steeds méér gevapet. Bijna een kwart van de mbo-studenten die dagelijks vapen rookt ook dagelijks. Het lachgasgebruik is de afgelopen jaren verder afgenomen en het gebruik van 3-MMC en 4MMC toegenomen. Ook gebruikt 1 op de 16 mbo-studenten slaap- of kalmeringsmiddelen zonder doktersvoorschrift. Dit blijkt uit de Mbo-Middelenmonitor van het Trimbos-instituut, die in 2023 voor de vijfde keer is uitgevoerd.

Het gebruik van nicotine onder jongeren is de afgelopen jaren sterk toegenomen door slimme marketing die hen rechtstreeks beïnvloedt. Kunnen we dit tij keren door jongeren simpelweg te leren om ‘nee’ te zeggen tegen groepsdruk? In onderstaand blog legt Simone Onrust van het Trimbos-instituut uit waarom dit niet zo eenvoudig is en wat we wél kunnen doen om jongeren te beschermen.

Op 4 november gaat de 26e editie van de Smokefree Challenge van start, een wedstrijd voor klassen 1 en 2 van het voortgezet onderwijs. De leerlingen beloven om een halfjaar lang niet te roken, vapen of snus te gebruiken. De klas met de beste creatieve opdracht wint de hoofdprijs: een dagje uit naar keuze voor de hele klas, inclusief busvervoer.

Steeds meer jonge kinderen vapen. Moeten we nu massaal gaan voorlichten op de basisschool? “Liever niet”, betoogt Simone Onrust in een blog op de website van het Trimbos-instituut. “Maar dat wil niet zeggen dat er geen actie nodig is. Basisscholen kunnen namelijk wel andere dingen doen die veel effectiever zijn.”

82 procent van de Nederlandse jongeren is voor een algeheel verbod op vapen. Dat blijkt uit een representatieve peiling van Unicef onder jongeren van 10 tot 18 jaar in Nederland. Uit die peiling blijkt ook dat een groot deel van de jongeren niet op de hoogte is van de voornaamste risico's die vapen met zich meebrengt.

Online gokken is verboden voor minderjarigen. Toch gokt 1 op de 15 middelbare scholieren online voor geld. Dit blijkt uit de ScholierenMonitor 2023 van het Trimbos-instituut: een terugkerend onderzoek naar middelengebruik, digitaal gedrag en mentale gezondheid in het basis- en voortgezet onderwijs (10-16 jaar). De monitor laat verder zien dat het gebruik van vapes onder scholieren hoog ligt, het gebruik van lachgas gedaald is en het gebruik van andere drugs onveranderd is vergeleken met eerdere jaren.

Naast de Inspectie van het Onderwijs bezoekt ook de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) scholen en onderwijsinstellingen. Deze inspectie houdt onder andere toezicht op het rookverbod, de veiligheid van speeltoestellen en voedselveiligheid in kantines. Meestal komt de NVWA onaangekondigd langs.

Elektronische sigaretten zijn populair onder leerlingen en studenten. 21,7 procent van de jongeren (tussen de 12 tot en met 25 jaar) gebruikte in het afgelopen jaar een e-sigaret. Dit blijkt uit de Jongerenmonitor tabaks- en nicotineproducten van het Trimbos-instituut, een onderzoek onder 4732 Nederlandse jongeren dat in oktober uitkwam. Hiermee rijst de vraag: ‘Hoe ga je als school om met het onderwerp vapen.’ Gezonde School zette het op een rij.

Bijna net zoveel jongeren vapen als roken. Dat blijkt uit de nieuwe Jongerenmonitor tabaks- en nicotineproducten van het Trimbos-instituut. 21,7 procent van de Nederlandse jongeren en jongvolwassenen (12 tot en met 25 jaar) heeft in het afgelopen jaar een e-sigaret gebruikt. Bijna een derde (27,4 procent) heeft sigaretten gerookt. En 69,1% van de jongeren die maandelijks een e-sigaret gebruiken, roken óók maandelijks sigaretten.

In 2022 heeft een recordaantal van 334 klassen zich opgegeven voor de Smokefree Challenge. Dat meldt initiatiefnemer Trimbos-instituut. Bij de Smokefree Challenge beloven leerlingen van eerste en tweede klassen in het voortgezet onderwijs vanaf 1 november een half jaar niet te roken. Opgeven voor de editie van dit jaar kan tot 1 november.

Scholen kunnen zich tot 1 oktober aanmelden voor de Smokefree Challenge. Met deze Gezonde School-activiteit beloven leerlingen van klas 1 en 2 in het voortgezet onderwijs een halfjaar lang niet te roken. De Smokefree Challenge start 1 november. Voor docenten zijn er diverse lessuggesties en aan het einde van de challenge levert de klas een creatieve opdracht in. Daarmee maken de deelnemers kans op een dagje uit of een gezonde activiteit met de hele klas.

Meer dan de helft van de minderjarigen blijkt wel eens gevaped te hebben. Dat blijkt uit een onderzoek van NOS Stories, dat door 6000 minderjarigen werd ingevuld. Van de vapers waren 240 12 jaar of jonger.

Er lijkt sprake van een groeiend gebruik van nicotinezakjes onder kinderen en jongeren (ook wel ‘snus’ genoemd). Op een aantal scholen worden deze zakjes ook verhandeld. Als school is het belangrijk om hier alert op te zijn en als dit speelt hierop actie te ondernemen.

Het aantal rokers daalt gestaag. En dat is heel mooi. Maar ongeveer een kwart van de mensen tussen de 18 en 25 jaar (23 procent) rookt nog altijd. Landelijke campagnes, uitgebreide informatie over stoppen met roken, accijnsverhogingen en andere maatregelen lijkt deze doelgroep maar matig aan te zetten tot stoppen met roken. Jongvolwassenen staan ook niet te springen om begeleiding tijdens het stoppen. Hoe komt dat? En wat kunnen we er aan doen? Daarover schreef Claire de Nerée tot Babberich van het Trimbos Instituut onderstaande blog, waarin ze ook de komst van de nieuwe stoppen-met-roken app Quiddy aankondigt.