Werk aan oplossingen voor de lange termijn
In de praktijk kun je als school tegen problemen aanlopen waar je nu – of in ieder geval snel – een oplossing voor wil. Bijvoorbeeld lage motivatie bij leerlingen of veiligheidsincidenten. De inzet van een interventie kan dan als een oplossing voelen. Uit onderzoek weten we echter dat dit niet het volledige antwoord is. Het risico bestaat namelijk dat je met een enkele interventie maar een deel van het probleem aanpakt, of dat het effect ervan na enige tijd weer uitdooft. Er komt meer bij kijken om een interventie goed te laten landen op school. Denk bijvoorbeeld aan: Hoe zorg je ervoor dat de interventie aansluit bij de behoefte van leerlingen en het onderwijspersoneel? Hoe zorg je voor geschikte trainingen voor leerkrachten, docenten en andere betrokkenen om de interventie effectief te begeleiden? En hoe neem je ouders mee in de keuze die je maakt? Hiervoor is het onder andere belangrijk om vooraf een goede analyse te doen. Dit hoeft niet veel tijd te kosten.
De Praktijkkaart Welbevinden – Van analyse naar interventie laat zien hoe je op een snelle, praktische manier interventies kiest op basis van een globale analyse.
Voordelen van een integrale aanpak
De kracht van een duurzame aanpak die initiatieven, acties en maatregelen combineert is dat het op termijn problemen voorkomt. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat integraal inzetten op het verbeteren van welbevinden veel voordelen heeft. Denk aan betere academische prestaties, verbeterd welbevinden van personeel en afname van psychische klachten bij leerlingen. Inzetten op welbevinden biedt ook veel mogelijkheden voor het vergroten van kansengelijkheid, bijvoorbeeld door extra ondersteuning voor leerlingen die dat nodig hebben. Armoede, chronische stress, traumatische gebeurtenissen en discriminatie zijn voorbeelden van factoren die het welbevinden van leerlingen beïnvloeden. Veel factoren liggen buiten de directe invloed van de school, maar school kan wel een belangrijke rol spelen om te zorgen dat leerlingen zich veilig voelen.
Versterk wat goed gaat, pas aan wat beter kan
Als je integraal wilt werken, is het handig om eerst de huidige situatie in kaart te brengen met de checklists welbevinden voor primair onderwijs en voortgezet onderwijs. Hierin komen verschillende onderdelen van integraal werken aan welbevinden aan bod. Door deze eerlijk in te vullen krijg je zicht op hoe jouw school ervoor staat. Je kunt bekijken wat er goed gaat, wat meer aandacht verdient en wat prioriteit heeft. Het uitgangspunt hierbij is: versterken wat goed gaat en aanpassen wat beter kan.
Onderdelen van de checklist zijn bijvoorbeeld: Is er een gezamenlijk opgestelde en gedragen visie op welbevinden? In welke mate is er aandacht voor het welbevinden van schoolpersoneel en professionalisering? Is er binnen de lessen aandacht voor welbevinden en voor leerlingen die opgroeien in kwetsbare omstandigheden? Hoe ziet de ondersteuningsstructuur eruit? Hoe betrekt jullie school ouders en leerlingen? En hoe werkt de school samen met zorgpartners?
Een visie die past bij de waarden van jouw school
Een volgende belangrijke stap van een integrale aanpak is een langetermijnvisie op welbevinden, waar het schoolpersoneel achter staat. Vanuit een gedragen visie kun je als school werken aan planvorming en de plannen opnemen in je beleid. Elke school heeft eigen ideeën over wat zij belangrijk vinden. Onderzoek dus wat wel en niet aansluit bij de waarden van jouw school. Voorbeelden van waarden zijn veiligheid, talenten of zelfstandigheid. De handreiking Waardengedreven werken aan welbevinden beschrijft hoe je op een gestructureerde manier samen met je schoolteam een visie kunt vormen, door middel van twee bijeenkomsten. Aan het einde van de tweede bijeenkomst heb je met je team concrete actiepunten afgesproken, gericht op het werken aan welbevinden op school vanuit de waarden die jouw team het meest belangrijk vindt. Deze tool is ontwikkeld voor schoolteams in het primair en voortgezet onderwijs; en is geschikt voor zowel regulier als speciaal onderwijs.
Kom snel tot een gedragen visie met behulp van de handreiking Waardengedreven werken aan welbevinden.
Duurzaam investeren in welbevinden
Werken aan welbevinden op school gaat dus over meer dan het inzetten van (een verzameling) interventies. Idealiter is een interventie een onderdeel van een bredere, duurzame en integrale aanpak. Welke interventie bij jouw school past, is maatwerk. Heb je de huidige situatie in kaart gebracht en je visie op welbevinden op orde, en wil je verder aan de slag?
In de Praktijkkaart Duurzaam investeren in welbevinden lees je meer over de volgende stappen die je kunt zetten: doelen vaststellen, ondersteuningsbehoeften bepalen, organiseren van activiteiten, monitoren, evalueren en borgen.
Aan de slag met een bestaande integrale aanpak?
Een internationaal toegepaste, integrale aanpak is de Health Promoting Schools-aanpak, in Nederland bekend als de Gezonde School-aanpak. Een school kiest hierbij zelf één of meer gezondheidsthema’s om mee aan de slag te gaan. Welbevinden is één van deze thema’s.
Lees meer op de website van Gezonde School en maak een vliegende start.
