Uit eerder onderzoek onder sleutelfiguren bleek in Nederland een breed draagvlak te bestaan om tot een meer eenduidige en gezamenlijk gedragen definitie en terminologie van mentale gezondheid van jeugd te komen. Daarom hebben het Trimbos-instituut en het RIVM het concept ‘mentale gezondheid bij jeugd’ in kaart gebracht. Om diverse perspectieven op het concept te verzamelen, hebben jongeren, bronhouders, onderzoekers en professionals (jeugdgezondheidszorg, jeugdhulp, jeugd ggz en onderwijs) aan het onderzoek deelgenomen.

Van 99 kenmerken naar 16 thema’s en 4 gebieden

Het concept ‘mentale gezondheid bij jeugd’ is in dit onderzoek letterlijk en figuurlijk met alle deelnemers in kaart gebracht in een concept map. De concept map voor mentale gezondheid bij jeugd bestaat uit zestien thema’s, die in vier gebieden zijn verdeeld:

• persoonlijk (Positief in het leven, Eigenwaarde, Zingeving, Mastery-mentale vaardigheden)
• sociale omgeving (Erbij horen en meedoen, Sociale vaardigheden, Empatisch vermogen, Weerbaarheid)
• functioneren (Mentale zelfzorg, In balans, Dagelijks functioneren, Persoonlijke groei, Afwezigheid van psychische klachten)
• kenmerken van het concept (Individuele dynamiek, Meervoudigheid en complexiteit, Contextuele afhankelijkheid)

Het gebied persoonlijk wordt door de deelnemers het meest belangrijk gevonden en omvat de thema’s ‘positief in het leven’, ‘eigenwaarde, ‘zingeving’ en ‘mastery-mentale vaardigheden’.

De deelnemers vonden het gebied kenmerken van het concept het minst belangrijk. De thema’s hierin gaan meer over de eigenschappen van het concept ‘mentale gezondheid bij jeugd’ als zodanig.

Het concept mentale gezondheid bij jeugd in beeld

Dit onderzoek geeft een goed beeld van het concept ‘mentale gezondheid bij jeugd’ in de Nederlandse context. We zien duidelijk dat mentale gezondheid bij jeugd bestaat uit verschillende thema’s. We hebben deze thema’s vervolgens ook in samenhang tot elkaar gebracht.

Vervolgstappen naar meer consensus

De concept map voor mentale gezondheid bij jeugd kan verder worden uitgewerkt en gebruikt. Daarvoor zijn er verschillende opties denkbaar:

• Met een consensusmethode, zoals de Delphimethode, kan de concept map worden gebruikt om consensus en daarmee draagvlak onder deskundigen te bereiken over de exacte naamgeving en omschrijving van de thema’s en de definitie van het concept mentale gezondheid bij jeugd.
• De concept map kan worden gebruikt om met een inhoudelijke analyse inzicht te krijgen in hoeverre de gebruikte meetinstrumenten in de huidige (en toekomstige) epidemiologische studies en monitors de relevante thema’s voor mentale gezondheid bij jeugd bevatten.
• De concept map kan worden benut bij de vorming, uitvoering en evaluatie van het beleid om de mentale gezondheid bij jeugd te versterken en te bevorderen. De keuze van activiteiten, maatregelen en interventies kan daarbij aangrijpen op een (mix van) thema’s die in dit onderzoek naar voren kwamen.

Download hier het rapport.