Op een gewone schooldag, in de winter van afgelopen jaar, kreeg het team van Koningin Wilhelmina College in Culemborg te horen dat een leerling een eind aan haar leven had gemaakt. Iedereen was verbijsterd. Het was bekend dat dit meisje al langere tijd kampte met somberheid maar dít had niemand verwacht.
Alarmbellen
“Alle alarmbellen gingen af,” vertelt zorgcoördinator Marion Valkenburg. “Naast de vraag hoe we deze ingrijpende gebeurtenis een plek konden geven op school, was er zorg om andere leerlingen. Want dit meisje was niet de enige leerling op school die het moeilijk had. Mede door corona waren er meer leerlingen somber of depressief, wisten we. Wat konden we doen om hen te helpen en navolging te voorkomen?”
Team deskundigen
Binnen korte tijd zat er team van deskundigen bij elkaar, van de school, de GGD en het wijkteam. Marion: “We wilden alles op alles zetten om een drama als dit in de toekomst te voorkomen. Maar als school hadden we de benodigde expertise niet in huis. De Tien Tips over somberheid, die twee maanden eerder op school waren rondgestuurd – corona beïnvloedde de moraal toen al sterk – voelden niet langer afdoende. Al snel kregen we hulp van Charlotte Wouters, de Gezonde School-adviseur. Zij wist precies wat we konden doen, welke methodes we daarvoor konden gebruiken, welke subsidiemogelijkheden er waren, enzovoort. Ze was een enorme steun.”
Somberheid en suïcidale gedachten
De school kwam tot beleid dat zich richtte op drie afzonderlijke doelgroepen, elke met een eigen aanpak: het schoolteam, de ouders en de leerlingen.
Het schoolteam
Voor de groep docenten en andere medewerkers van de school werd er, door de GGZ-instelling Pro Persona, een online workshop opgezet. Marion: “Twee derde van het team deed daaraan mee; dat geeft wel aan hoe groot de behoefte was. Onderwerpen die in de workshop aan de orde kwamen waren stress, angst, dipjes en depressies en suïcidale gedachten. Hoe signaleer je het, hoe ga je er vervolgens mee om? Hoe doe je dat tijdens een gewoon schooljaar maar ook: hoe doen we dit nu, met corona, op afstand? Ook was er aandacht voor het normaliseren van signalen. Na de vreselijke gebeurtenis was iedereen namelijk extreem voorzichtig en alert, maar te snel in paniek raken is niet zinvol.”
Online ouderavond
Voor de ouders kwam er een speciale online ouderavond. “De aandacht richtte zich vooral op signalering en symptomen. Ook lieten we weten dat wij ouders altijd inschakelen als we bepaalde signalen krijgen, zelfs als de leerling dat liever niet wil. Dit zien wij als essentieel. Ook gaven we voorlichting over externe hulpkanalen waar ouders terecht kunnen.”
Speciaal ontwikkeld lesmateriaal
Voor de derde groep, de leerlingen, kwam er informatie op de schoolwebsite staan. “We verwezen bijvoorbeeld naar Jouw GGD, Thuisarts.nl, Grip op je dip en de Kindertelefoon. De Zelfmoordpreventielijn, 113, namen we bewust niet op, dat vonden we toch te heftig. Mentoren gingen aan de slag met Je brein de baas, een lespakket van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, om de mentale gezondheid van leerlingen in het voortgezet onderwijs te versterken tijdens en na corona. Ook werken we met lesmateriaal om gevoelige onderwerpen aan te snijden in de klas. Dit is speciaal voor ons ontwikkeld door Pro Persona.”
Gezellige activiteiten
De derde pijler wordt nog steeds uitgebouwd. Zo is er subsidie vanuit Gezonde School om het welbevinden te stimuleren en worden NPO-gelden besteedt aan het werken met het landelijke programma KIC - Kracht In Controle. “En nu de leerlingen weer naar school gaan, organiseren we weer volop gezellige activiteiten. Door corona hebben we ontdekt dat het sociale stuk van de school echt heel belangrijk is. Nu het weer kan, worden er weer kampen georganiseerd en onlangs is er een buitenlandse reis geweest. Daar zijn wij als school erg blij mee. En de leerlingen in het bijzonder!”
Positief domino-effect
Al met al heeft de verdrietige dood van de leerling veel in beweging gezet. Er is sprake geweest van een heus domino-effect, in positieve zin. En het laatste steentje is nog lang niet gevallen. “Het is een leerzaam traject geweest, en nog; voor iedereen. Ook voor mij, al zit ik dan al veertig jaar in het vak. Er is veel te doen aan somberheid en suïcidegedachten. Ik ben blij dat wij als school hierin zoveel stappen hebben gezet hebben en écht iets kunnen betekenen voor leerlingen.”
Tips van Marion
- Zorg ervoor dat leerlingen zich durven uit te spreken in de klas.
- Organiseer mentorlessen waarin aandacht is voor somberheid.
- Zorgen dat docenten en andere medewerkers bekwaam zijn het gesprek aan te gaan.
- Negeer signalen niet, maar handel direct.
- Bespreek de cases in het multidisciplinair team.
- Ga niet op de stoel van de hulpverlener zitten maar schakel professionele hulp in.
- Betrek de ouders er altijd meteen bij.
