Wat is de stoplichtmethode?

In de klas gelden op verschillende momenten verschillende gedragsregels voor leerlingen, bijvoorbeeld of ze mogen overleggen of stil moeten werken. Sommige leerkrachten gebruiken een stoplicht met de kleuren rood, oranje en groen om aan te geven welke gedragsregels op welk moment van toepassing zijn. Een pijl wijst dan bijvoorbeeld naar:

• Rood: je werkt in stilte en je bewaart vragen voor een later moment
• Oranje: je werkt in stilte en als je een vraag hebt steek je je vinger op
• Groen: tijdens het werken mag je zacht met leerlingen in je tafelgroepje overleggen

In een andere toepassing is rood specifiek bedoeld voor overgangen van de ene naar de andere activiteit. De leerkracht legt dan uit wat er gaat gebeuren, bijvoorbeeld waar leerlingen aan gaan werken, en zet het stoplicht daarna weer op oranje of groen.

Stoplichtmethode zorgt voor meer taakgericht en minder storend gedrag

In klassen waar de stoplichtmethode gebruikt wordt om gedragsregels duidelijk te maken laten leerlingen meer taakgericht en minder storend gedrag zien. Ze staan bijvoorbeeld minder vaak zomaar op uit hun stoel en ze praten minder vaak op momenten dat het stil moet zijn. Als de stoplichtmethode wordt gebruikt om overgangsmomenten aan te duiden, kost het leerkrachten minder tijd om de aandacht van de groep te krijgen. Zij hoeven instructies minder vaak te herhalen, waardoor de overgangsmomenten minder lang duren.

Effecten bij alle leeftijden en in verschillende lessen

Deze effecten werden gevonden bij leerlingen van verschillende leeftijden (variërend van 4 tot 14 jaar), zowel in het regulier onderwijs als in het speciaal onderwijs. Ook is de stoplichtmethode effectief bij verschillende soorten lessen. De meeste studies vonden plaats in een normaal klaslokaal, maar de stoplichtmethode bleek bijvoorbeeld ook effectief in het verminderen van storend gedrag tijdens de gymles.

Stoplichtmethode zorgvuldig introduceren kan bijdragen aan effect

In studies naar de stoplichtmethode komt naar voren dat ze vaak volgens een vaste procedure zijn geïntroduceerd en gebruikt. Mogelijk draagt dit bij aan de effectiviteit.
Zo bespreekt de leerkracht bij de introductie expliciet met de leerlingen welke regels bij welke kleuren horen. Als het stoplicht van kleur gaat veranderen, dan kondigt de leerkracht dit twee minuten en daarna 30 seconden van tevoren aan. Dit geeft leerlingen de kans om hun werk af te ronden en op te ruimen. Met gedragsgerichte complimenten aan individuele leerlingen en aan de hele groep kan de leerkracht de regels versterken.

De eerste twee weken waarin een leerkracht de stoplichtmethode gebruikt, worden gezien als leerperiode, waarin zowel leerkrachten als leerlingen oefenen met het consequent gebruiken van de stoplichtmethode.

Lees hier het volledige antwoord van de Kennisrotonde.

Fotobijschrift: De stoplicht geluidsmeter van Educadora maakt het geluidsniveau in de groep of klas visueel zichtbaar in groen, oranje en rood.