De helft van de jongeren in Nederland voelt zich wel eens eenzaam. Dit wordt lang niet altijd veroorzaakt door een gebrek aan sociale contacten. Gevoelens van eenzaamheid komen ook voor bij jongeren die deze contacten wel hebben. Zij kunnen bijvoorbeeld hun verhaal niet kwijt omdat ze oprechte interesse bij een ander missen. Dit blijkt uit recent onderzoek van De Kindertelefoon op basis van chats en forumtopics. De afgelopen coronaperiode heeft gezorgd voor een nieuwe groep kinderen die zich eenzaam voelt. “Het is belangrijk dat kinderen over gevoelens van eenzaamheid praten. Eenzaamheid kent vele gezichten en kan gepaard gaan met een laag zelfbeeld, depressie en gedachten over zelfdoding”, aldus Roline de Wilde, directeur van De Kindertelefoon.

Praten lucht op

In een kwart van de onderzochte gesprekken (2019) gaven kinderen zelf aan het eng te vinden de gevoelens over eenzaamheid te delen met iemand in de directe omgeving. “We spreken regelmatig kinderen die denken dat ze raar zijn omdat ze zich eenzaam voelen terwijl ze wel vrienden hebben. Wij kunnen ze gerust stellen door aan te geven dat ze echt niet de enige zijn”, vertelt Roline de Wilde.

Gerine Lodder, universitair docent bij de afdeling Ontwikkelingspsychologie van Tilburg University: “Het is heel belangrijk dat kinderen hier over kunnen praten. Bijvoorbeeld met ouders, leerkrachten of anoniem via De Kindertelefoon. Eenzaamheid is het gevoel dat ontstaat als mensen te weinig of te lage kwaliteit van relaties ervaren. Dit is voor iedereen anders. Je soms eenzaam voelen is niet erg, het is zelfs normaal. Maar als het een langere periode voorkomt, ondanks allerlei pogingen om er iets aan te doen, dan is er een grotere kans om meer problemen te krijgen.”

Vele gezichten

Het onderzoek van De Kindertelefoon laat ook zien dat er soms meer speelt. Eenzaamheid gaat dan bijvoorbeeld gepaard met een laag zelfbeeld, problemen thuis of op school, depressieve klachten en gedachten over zelfdoding. Uit de chats en forumtopics uit 2019 blijkt dat eenzaamheid vele gezichten kent. Zo kunnen kinderen weinig vrienden hebben, moeite hebben om contact te maken, zich niet begrepen, buitengesloten of afgewezen voelen. Sommige kinderen hebben al een lange tijd last van eenzaamheid, anderen ervaren dit sinds kort of af en toe.

Eenzaam door corona

In coronatijd hebben meer kinderen contact opgenomen met De Kindertelefoon over eenzaamheid. Dit waren gemiddeld 6,5 gesprekken per dag, tegenover 5 in 2019 en 4 in dezelfde periode (maart-mei) vorig jaar. Roline de Wilde: “Enerzijds waren dit kinderen die zich daarvoor al eenzaam voelden en waarbij dit gevoel tijdens de coronaperiode in meer of mindere mate werd versterkt. Anderzijds zien we ook een ‘nieuwe groep’. Dit zijn kinderen die zich voorheen niet eenzaam voelden, maar hier de afgelopen tijd wel mee zijn geconfronteerd.”

Campagne tijdens vakantieperiode

“De groep die zich tijdens de coronatijd eenzaam voelde gaf aan hun reguliere dagbesteding en contacten te missen. Zij ervoeren obstakels die ook de komende weken – tijdens de zomervakantie – aan de orde kunnen zijn. Daarom vinden wij het belangrijk om nu extra aandacht aan dit thema te schenken en kinderen te laten weten dat ze altijd bij ons terecht kunnen”, aldus Roline de Wilde. Om hen hierop te attenderen startte De Kindertelefoon medio juli de campagne ‘Hoe gaat het met jou vandaag?’. De campagne is samen met jongeren ontwikkeld en speelt zich af op social media en via een speciale themapagina op de website van De Kindertelefoon. Hier kunnen kinderen zien dat ze niet de enige zijn die zich wel eens eenzaam voelen en Stichting Join us, expert op het gebied van eenzaamheid bij jongeren, geeft tips met als belangrijkste advies: ‘praat erover’.

Onderzoek

Om inzicht te krijgen in het thema eenzaamheid heeft De Kindertelefoon geanonimiseerde chats en forumtopics uit 2019 en de coronaperiode onderzocht. Met kwalitatief onderzoek zijn totaal 210 casussen bekeken: 81 chats- en 33 forumtopics uit 2019 en 80 chats en 16 forumtopics uit coronatijd. Omdat kinderen bij De Kindertelefoon in vertrouwen praten zijn de data en gesprekken die worden geanalyseerd nooit te herleiden naar personen.