Over OKO

Met OKO werkt iedereen in de gemeente samen aan het vormen van deze positieve leefomgeving voor jongeren op de volgende plekken: thuis (gezin), op school, in de vriendenkring (peergroep) en in de vrije tijd. Dit zijn de vier domeinen die in OKO centraal staan. OKO richt zich op jongeren van 10 tot 18 jaar.

In IJsland begon men 20 jaar geleden al met deze succesvolle werkwijze. OKO is dan ook gebaseerd op de werkwijze van het IJslandse preventiemodel, dat ontwikkeld werd door Planet Youth.

De leefomgeving (domeinen)

OKO richt zich op de belangrijkste factoren in de leefomgeving van jongeren die het risico op middelengebruik verkleinen (beschermende factoren) of het risico vergroten (risicofactoren). Deze factoren zijn uit wetenschappelijk onderzoek naar voren gekomen. In elk van de vier domeinen – Gezin, School. Peergroep, Vrije tijd – gaan samenwerkingspartners met de factoren aan de slag. Ze versterken de beschermende factoren en pakken de risicofactoren aan.

Beschermende factoren

Zo verhogen steun van ouders en een positieve sfeer op school het geluk van jongeren. Deze beschermende factoren kunnen daarnaast voorkomen dat ze gaan drinken, roken of drugs gaan gebruiken.

Risicofactoren

Pesten en tot laat buiten rondhangen verminderen juist het geluk van jongeren en vergroten de kans dat ze gaan drinken, roken of drugs gaan gebruiken.

De werkwijze van OKO

De gemeente coördineert de aanpak. Zij brengt ouders en lokale partners bij elkaar zodat er een ‘community’ ontstaat rond de opgroeiende jongeren. Samen doorlopen zij iedere twee jaar de aanpak van OKO; van monitoring naar dialoog, beleidsvorming en uitvoering.

Monitoring

Jongeren in het voortgezet onderwijs vullen een vragenlijst in over hoe ze zich voelen, in hoeverre ze alcohol, drugs of tabak gebruiken en over de aanwezigheid van beschermende en risicofactoren.

Dialoog

Kort na de afname van de vragenlijst bespreekt de gemeente de resultaten met de scholen, ouders en andere lokale partners. “Wat vinden wij als community van de cijfers? Waar willen we wat aan doen? Wat kan jij/jouw organisatie bijdragen?” Samen bepalen ze de drie belangrijkste veranderpunten; bijvoorbeeld inzetten op meer zinnige vrijetijdsbesteding voor jongeren.

Beleidsvorming

Voor elk veranderpunt kiezen gemeenten en haar samenwerkingspartners de best passende en werkende aanpakken en activiteiten. Dit kunnen bestaande aanpakken maar ook nieuwe activiteiten zijn. Belangrijk is dat de activiteiten en aanpakken de beschermende factoren versterken en de risicofactoren verminderen. Iedere samenwerkingspartner kan hierbij vanuit haar eigen mogelijkheden en expertise meewerken. Voorbeelden van activiteiten/interventies zijn het vrijetijdsaanbod voor jongeren vergroten, ouders ondersteunen en inzetten op een positief en gezond schoolklimaat.

Uitvoering

De gemeente en haar samenwerkingspartners voeren de geplande aanpakken en activiteiten uit. Aan het einde van de cyclus volgt er een evaluatie en begint de aanpak weer bij de vragenlijst (monitoring).

De uitgangspunten van OKO

De uitgangspunten van OKO zijn om als volgt te werken:

• Op wetenschap gebaseerd: we doen wat werkt, waarbij onderzoek en informatie over de jeugd in de gemeente richting geeft aan de acties en activiteiten die we uitvoeren.
• Samen met de gemeenschap: de gemeente betrekt organisaties en personen in de omgeving zoveel mogelijk.
• Steeds in gesprek: onderzoekers, beleidsmakers en uitvoerders in de praktijk blijven met elkaar in gesprek.
• Duurzaam: de aanpak wordt voor langere tijd ingezet. Voor deze langere periode worden voldoende financiële middelen vrijgemaakt.

OKO is gebaseerd op het IJslandse preventiemodel.

Deelnemende OKO-gemeenten uitgangspunten van OKO

Momenteel werken meer dan 30 gemeenten met de aanpak Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO).

OKO en brede SPUK regeling

Voor de implementatie van OKO kunt u als gemeente budget aanvragen via de SPUK-regeling. Voor de volgende aanvraagronde moeten gemeenten een integraal plan van aanpak opstellen (deadline indienen bij de VNG is 30 september 2023). Neem OKO hier in op wanneer uw gemeente zich per 1 januari 2024 bij het OKO ondersteuningsaanbod wilt aansluiten. Een aanvraag via de Brede SPUK betekent nog niet dat een gemeente deelneemt aan OKO. Hoe een gemeente vanaf 1 januari 2024 deel kan nemen aan het implementatietraject leest u hier: deelnemen aan Opgroeien in een Kansrijke Omgeving. Daarnaast zijn er via de Brede SPUK-regeling ook middelen beschikbaar voor andere aspecten van gezond opgroeien, zoals mentale gezondheid, de leefomgeving en het versterken van de sociale basis die ook kunnen bijdragen aan OKO in uw gemeente.