Wat kun je doen?

Soms is het fijn om in tijden van onzekerheid iets te doen: hulp bieden bijvoorbeeld. Dat geldt in dit geval zeker voor scholen die in een wijk staan met een grote Marokkaanse gemeenschap. Je kunt als school bijvoorbeeld een plek inrichten waar mensen spullen of geld kunnen doneren.

Denk aan een ritueel

Los van actief iets doen voor Marokko kun je er als schoolgemeenschap ook over nadenken of een ritueel voor leerlingen, studenten en onderwijspersoneel op zijn plaats is. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een minuut stilte of een gebed. Betrek ook leerlingen en studenten bij het bedenken van een passend ritueel.

Aandacht voor de leeftijd en belevingswereld van de leerlingen

Vanaf groep 3 in het primair onderwijs leeft wereldnieuws bij kinderen en kun je er dus over praten. Met leerlingen uit de hogere klassen kun je wellicht naar het jeugdjournaal kijken. Wees wel voorzichtig met het gebruik van beeldmateriaal en bekijk de beelden in ieder geval zelf vooraf: beelden kunnen de angst vergroten en meer vragen oproepen. Zoek samen met je team naar manieren om hiermee om te gaan en een juiste balans te vinden.
In het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs is het voor veel leerlingen en studenten fijn met elkaar te praten en te delen over wat ze voelen en meemaken. Daarbij is aandacht voor de verschillen tussen leerlingen van belang: niet iedereen wil erover praten. Sommigen gaan liever iets doen. Sluit aan bij wat de leerlingen en studenten nodig hebben. Door daarnaar te vragen, krijg je er zicht op wat er leeft binnen de groep.
Leerlingen kunnen veel vragen stellen. Als je het antwoord niet weet, zeg dat dan; en benadruk dat je het vertelt als je het wél weet.
Het advies van School & Veiligheid is om altijd aandacht te besteden aan hoe de leerlingen erbij zitten. Daarnaast vinden leerlingen de afleiding van de structuur op school en verder gaan met de dagelijkse dingen ook fijn. Het biedt veiligheid op een moment waarop er veel onrust, onduidelijk en onzekerheid is.
Speciaal voor het primair en voortgezet onderwijs ontwikkelde programmamaker, schrijver en auteur Karim Amghar een lesbrief die iedereen rechtenvrij en kosteloos mag gebruiken.

Voorbeeldvragen om het gesprek aan te gaan

Houd ook hier weer rekening met de leeftijd en belevingswereld van jouw leerlingen. Niet alle vragen zijn geschikt voor jongere kinderen. Dit lijstje is niet volledig of uitputtend. Stem de vragen af op wat leeft bij jouw leerlingen:

• Waar was je toen het gebeurde?
• Hoe heb je het gehoord: via media of van iemand?
• Wat heb je toen gedaan?
• Zijn er familieleden/dierbaren gewond of omgekomen?
• Heb je er met ouders of andere mensen over gepraat?
• Denk je er ’s nachts vaak aan?
• Wat doe je als je angstig voelt, wat helpt?
• Als je niet gepraat hebt, wat heb je dan gedaan? Helpt dat? Zo niet, wat helpt wel?
• Wat was de reactie van je ouders?

Aandacht voor emoties

Heb aandacht voor emoties, zowel die van leerlingen, als die van collega’s of jezelf. Een dergelijke gebeurtenis maakt veel emoties los die naast elkaar voorkomen, en soms ook door elkaar spelen:

• Angst en onzekerheid: bang dat dierbaren getroffen zijn of juist de onzekerheid omdat er (nog) geen contact is geweest met dierbaren in het gebied. Angsten leiden tot stresssymptomen, van slaapproblemen en angstige dromen, tot concentratieproblemen, vermijdingsgedrag en agressieve gedachten en uitspraken.
• Opluchting: omdat dierbaren gelukkig in leven zijn en er contact is geweest.
• Medeleven en verdriet: met / vanwege degenen die rechtstreeks geraakt zijn door de aardbeving.

Emoties vragen dus aandacht; ook op scholen, van en voor personeel, van en voor leerlingen en studenten. Laat leerlingen en studenten weten bij wie ze terecht kunnen als ze met iemand willen praten over hun zorgen, gevoelens en of angsten.

Normale routine biedt veiligheid

Naast aandacht voor gevoelens en verwerking, geeft de normale schoolroutine structuur en daarmee een gevoel van rust en veiligheid. Dit kan eventuele angst verminderen bij de leerlingen.

Tips voor de schoolleiding en teamleiders

Bied steun aan je mensen en zorg dat binnen de school ruimte is voor ieders emotie. Bespreek met het team wat iedereen nodig heeft. Dan kan men elkaar bijstaan en de juiste steun bieden. Misschien zijn familieleden van sommige leraren persoonlijk geraakt of zijn collega’s van streek door persoonlijke omstandigheden.

Ondersteuning van Stichting School & Veiligheid

Stichting School & Veiligheid biedt ondersteuning in de vorm van tips en achtergrondinformatie voor het omgaan met de emoties bij heftige gebeurtenissen.

Naast deze informatie, kun je je voor hulp, advies en ondersteuning ook altijd wenden tot het Adviespunt van School & Veiligheid: 030 – 2856 616. Het Adviespunt is elke schooldag te bereiken van 9.00 uur tot 16.00 uur.