Geluk
In 2019 gaf 84% van de leerlingen aan (zeer) gelukkig te zijn, in het najaar van 2021 was dit aandeel gedaald naar 77%. Het aandeel leerlingen dat aangaf (zeer) gelukkig te zijn, is hoger onder jongens in vergelijking met meisjes en onder tweedeklassers vergeleken met vierdeklassers. De afname in geluk is zichtbaar in alle regio’s.
Gebeurtenissen tijdens de coronaperiode
Gebeurtenissen meegemaakt tijdens de coronaperiode, zoals quarantaine, coronabesmetting, ziekenhuisopname en ziekte of overlijden van een naaste (al dan niet door corona), hebben grote impact op een deel van de tweede- en vierdeklassers. Driekwart van de leerlingen maakte tijdens de coronacrisis minstens één van deze gebeurtenissen mee; zo zat ruim de helft op enig moment in quarantaine. Eén op de vijf leerlingen gaf aan nog last te hebben van een dergelijke gebeurtenis. Gebeurtenissen tijdens de coronaperiode met de grootste impact waren overlijden van een naaste en eigen ziekenhuisopname. Van de leerlingen die in het ziekenhuis hebben gelegen door corona of iets anders (5%) had bijna een derde hier nog last van.
Impact gebeurtenissen tijdens de coronaperiode
Hoewel voor het merendeel van de leerlingen de impact van gebeurtenissen tijdens de coronaperiode beperkt blijkt te zijn, heeft een klein deel van de leerlingen (6%) een verhoogde kans op ernstige psychosociale klachten. Dat blijkt uit de resultaten van een vragenlijst die posttraumatische stressklachten meet. De leerlingen met deze klachten voelden zich minder vaak gelukkig (48%). Daarnaast ervaarden deze leerlingen vaker psychische klachten, stress en eenzaamheid, hadden zij vaker suïcidegedachten en vaker extra steun of hulp nodig tijdens de coronaperiode. Leerlingen met deze ernstige psychosociale klachten vormen een kwetsbare groep. Deze klachten komen vaker voor bij meisjes, leerlingen met een lager opleidingsniveau en onder leerlingen waar thuis moeite met rondkomen wordt ervaren.
Suïcidegedachten
Een vijfde van de tweede- en vierdeklassers gaf aan in het jaar voorafgaand aan het invullen van de vragenlijst suïcidegedachten te hebben gehad: 17% ‘een enkele keer’ of ‘af en toe’ en bijna 5% ‘(heel) vaak’. In het kwartaalonderzoek onder een jongerenpanel (12 tot en met 25 jaar), dat ook wordt uitgevoerd door Netwerk GOR werd een vergelijkbaar percentage gevonden. Suïcidegedachten komen vaker voor onder leerlingen waar thuis moeite met rondkomen wordt ervaren, leerlingen die niet bij beide ouders wonen en meisjes.
Veerkracht en vertrouwen in de toekomst
Om veerkracht te meten is onder andere gevraagd of jongeren na een moeilijke periode weer snel herstellen. Voor twee derde van de jongeren geldt dit. Iets meer dan de helft heeft veel vertrouwen in de toekomst. Het aandeel jongeren dat na een moeilijke periode meestal weer snel herstelt is hoger onder jongens, vwo-leerlingen, leerlingen die bij beide ouders wonen en leerlingen waar thuis geen moeite met rondkomen wordt ervaren. Het aandeel jongeren dat veel vertrouwen in de toekomst heeft is hoger onder tweedeklassers, jongens en leerlingen waar thuis geen moeite met rondkomen wordt ervaren. De resultaten van dit onderzoek geven aanleiding tot aandacht voor mentale gezondheid en passende maatregelen. Netwerk GOR adviseert (lokale) beleidsmakers hierover.
Corona Gezondheidsmonitor Jeugd 2021
In het najaar van 2021 hebben alle GGD’en, in samenwerking met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), een extra onderzoek uitgevoerd in het kader van de Corona Gezondheidsmonitor Jeugd onder middelbare scholieren in de klassen 2 en 4. In totaal hebben bijna 167.000 leerlingen van 759 scholen van het regulier voortgezet onderwijs verspreid over heel Nederland een vragenlijst ingevuld over gezondheid en welzijn. Ten tijde van het onderzoek waren de scholen open, maar golden er nog steeds diverse coronamaatregelen, zoals thuisblijven bij klachten, mondkapjes, afstand houden, quarantainemaatregelen bij directe besmetting of bij besmetting van familieleden en deels digitale lessen. De vragenlijst is afgestemd op de coronaperiode. In 2015 en 2019 vonden de reguliere Gezondheidsmonitors Jeugd plaats. Door de gegevens naast elkaar te leggen kunnen de cijfers met elkaar worden vergeleken. Meer informatie over de Gezondheidsmonitors vindt u op www.monitorgezondheid.nl.
Netwerk GOR
De GGD’en voerden de Corona Gezondheidsmonitor Jeugd 2021 uit in het kader van de GOR-COVID-19 Integrale Gezondheidsmonitor. Hierbij wordt samengewerkt met GGD GHOR Nederland, het RIVM, het Nivel en ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum; samen het Netwerk GOR. ZonMw is namens het ministerie van VWS opdrachtgever van de monitor. Het onderzoek is bedoeld om de fysieke en mentale gezondheidseffecten bij tweede-en vierdeklassers van het reguliere middelbare onderwijs, als gevolg van de coronacrisis, inzichtelijk te maken. Het doel van de monitor is om lokale en regionale beleidsmakers en het ministerie van VWS op basis van de resultaten te adviseren en te ondersteunen bij beleidsvorming.
