Annemarie weet nog goed dat ouders aan haar vroegen wat de school aan de alcoholincidenten dacht te gaan doen. “Vervolgens stel je jezelf de vraag: wat kúnnen wij als school bijdragen aan het voorkomen van dit soort incidenten?
En dan kom je al snel uit bij het thema Roken-, alcohol- en drugspreventie van Gezonde School. Annemarie: “De pijlers spreken ons aan, maar vooral dat de aanpak onderdeel wordt van je beleid, een langetermijninvestering. Destijds wilden wij puur voorkomen dat leerlingen in het ziekenhuis belanden. Inmiddels weten we dat er meer te bereiken valt met de Gezonde School-aanpak.”
Werken aan Roken, alcohol- en drugspreventie
Het Heerenlanden, een vo-school met 825 leerlingen en 70-75 docenten, is Gezonde School sinds 2018. De school heeft het themacertificaat Roken, alcohol- en drugspreventie. De school heeft dit behaald door onder andere stil te staan bij groepsdruk en voorlichting door bureau Halt. Youz kwam op school om voorlichting te geven aan ouders en leerlingen. Voor de bovenbouw werd In Charge van het Trimbos-instituut gebruikt om zelfcontrole te trainen. Dit is onderdeel van de Gezonde School-activiteit Helder op School: Samen Fris. Het lesprogramma Frisse Start is voor de eerste klas in het voortgezet onderwijs en is een erkende Gezonde School-activiteit.
Vast onderdeel lesprogramma
Of het direct is toe te schrijven aan de Gezonde School-aanpak, durven Annemarie en Jerry niet te zeggen. “Maar de afgelopen twee jaar hebben we geen leerlingen in het ziekenhuis gehad en geen grote problemen gesignaleerd. Daarmee is ons doel bereikt.” Dat betekent overigens niet dat het project op Het Heerenlanden nu is afgerond. “Integendeel”, zegt Jerry. “Frisse start en de lesmodules die daarbij horen, zijn vast onderdeel van ons lesprogramma. Het feit dat we de leerlingen zíen versterkt onze aanpak. Leerlingen zijn voor ons mensen, we willen ze helpen. Dat we dat in hun ogen niet altijd op de juiste manier doen, is puber-eigen. Maar door samen op te trekken komen we er wel uit.”
Welbevinden
Nu het thema Roken-, alcohol- en drugspreventie van Gezonde School in het programma is ingebed, willen we verder focussen op het welbevinden van de leerlingen. Want corona heeft zeker sporen nagelaten.” zegt Annemarie. “Welbevinden stond bij ons al hoog op de agenda, maar heeft door corona nog meer aandacht gekregen. Want leerlingen die lekker in hun vel zitten, gaan vanzelf beter presteren.
NPO-gelden
Annemarie: “We hebben te maken met depressiviteit, een stressvolle thuissituatie of geen rustige leerplek. Het is niet zo dat er meer sociaal-emotionele problemen zijn gekomen. Maar problemen zijn door corona verstevigd. Bijvoorbeeld doordat kinderen en ouders op elkaars lip zaten.” Toen de subsidiemogelijkheid voor Welbevinden voorbijkwam, heeft het team besloten daar op in te zetten. “In samenwerking met een Gezonde School-adviseur. We gaan ook NPO-gelden inzetten voor kleinere groepen en meer coaching. Zo krijgen we nog meer oog voor de kinderen in de klas.”
Taboes doorbreken
Jerry ziet regelmatig leerlingen die te maken hebben met psychische druk, burnout-klachten en zorgen thuis. “Er zijn ook leerlingen die zichzelf snijden. Daar proberen we adequaat op in te spelen. Het zou mooi zijn als we door vroegtijdige signalering problemen klein kunnen houden. Daarnaast is het belangrijk om te focussen op een gezonde leefstijl. We denken bijvoorbeeld na over de indeling van het schoolplein. Maar ook zorgen we voor rustige plekken in de school zodat leerlingen minder stress ervaren. In de lessen leggen we als het even kan de link naar incidenten die jongeren herkennen uit hun omgeving. Zo gaan we het gesprek aan en doorbreken we taboes.”
Ouders betrekken
In de praktijk ziet Jerry dat zijn eersteklasleerlingen goed reageren op de modules van Frisse Start. “Zodra je het met leerlingen bespreekt, komen de ervaringen op tafel. Maar dan zie ik direct ook hoe lastig ze het vinden hun grenzen aan te geven. Zeker als ze te maken krijgen met groepsdruk. En ik schrik steeds weer als ik hoor hoeveel brugklassers al eens alcohol hebben gedronken of hebben geëxperimenteerd met drugs. Als docent en ouder baart me dat zorgen. We merken ook dat ouders daar niet allemaal hetzelfde over denken. Daarom proberen we hen erbij te betrekken en via externe partners opvoedkundige tips en praktische handvatten te geven. Tijdens deze ouderavonden blijkt dat er ouders zijn die niet voldoende kennis hebben, of onwetend zijn. Ze kunnen hun kinderen dan niet meer bijsturen. Dat is ook een aandachtspunt voor de collega’s. Je verdiepen in de belevingswereld van kinderen is essentieel.”
Leerling in charge
Vanaf volgend schooljaar gooit Het Heerenlanden het daarom over een andere boeg. “We willen de zelfregulering van leerlingen verder ontwikkelen, een van de 21st century skills. Dat is gericht op discipline, maar ook op gedrag. Wat doe je als er iets tegenzit, hoe reageer je dan? We onderscheiden vakcoaches en mentorcoaches. Dat dit opnieuw een investering vraagt, realiseert Annemarie zich.
“Maar eigenlijk is die niet heel hoog. Zeker niet als je ziet wat we ermee bereiken. We hebben een rookvrij schoolplein, het heeft bewustwording en erkenning opgeleverd en steeds meer leerkrachten zijn naast het signaleren ook in staat leerlingen te begeleiden. Want natuurlijk zien wij het liefst alle leerlingen hier met een happy face. Men moet zien: als er problemen zijn op Het Heerenlanden, dan pakken we die adequaat aan. Het vignet Gezonde School dat op het gebouw prijkt helpt daarin natuurlijk mee.”
Tips van Het Heerenlanden
- Stel vanaf de start intern een Gezonde School-coördinator aan.
- Laat de interne Gezonde School-coördinator optrekken met de Gezonde School-adviseur. Korte lijnen!
- Communiceer tijdig, veelvuldig en duidelijk aan alle betrokken partijen.
- Zorg voor voldoende draagvlak in de school. Dat doe je door steeds opnieuw te benadrukken waarom je dit doet. Een concreet incident aanhalen helpt.
- Vertel ouders waarom je dit doet, hoe je het aanpakt. En dat je hen soms nodig hebt om het te doen slagen.
