Beloningssysteem

“Elke afspraak buigen we om naar iets positiefs”, legt PBS-specialist Marjolein uit. “In plaats van ‘Je mag niet rennen op de gang’, hebben wij de gedragsverwachting ‘Ik loop rustig op de gang’. Het woordje ‘niet’ horen veel kinderen namelijk niet. Wie rustig loopt op de gang, kan beloond worden met een compliment of muntje.” Nadine is enthousiast over het beloningssysteem. “Kinderen sparen voor een persoonlijke beloning ter waarde van 5 tot 10 muntjes. In de midden- en bovenbouw zijn dat dingen als naast een vriendje mogen zitten in de klas, een keer met een gelpen schrijven. Samen kunnen ze sparen voor en grote beloning die 120 muntjes kost. Een spelletjesmiddag bijvoorbeeld. Kleuters mogen als beloning bijvoorbeeld op de stoel van de juf zitten tijdens het pauzemoment. Of als eerste kiezen op het kiesbord.”

Positiever naar huis

Marjolein werkt nu een jaar op De Helix, maar weet dat er voorheen meer onrust was in de school. “Veel ‘gedoe’ tussen kinderen, pesterijtjes. Dat levert ook bij ouders onrust op. PBS zorgt voor structuur, een positieve sfeer én een veilige omgeving. Kinderen die zich veilig voelen op school, komen ook positiever thuis. De sociale veiligheidslessen die bij de methode horen, dragen daar ook aan bij. Gebeurt er iets wat je niet leuk vindt, dan zeg je stevig: ‘Stop, dat wil ik niet’. En als de ander niet luistert, ga je hulp halen bij de leerkracht.”

Oefenen met afspraken

Volgens Nadine zijn er grote verschillen met bijvoorbeeld PBS en Vreedzame school of de Kanjertraining. “Wij steken eigenlijk eerder in, door van kleins af aan de gedragsverwachtingen aan te leren. Door in de ik-vorm te formuleren - ik loop rustig op de gang - weten kinderen: dit gaat over mij. Dan hoef je bij een ‘overtreding’ niet eerst te vragen welke pet iemand op heeft, zoals bij de Kanjertraining. Nee, de afspraken zijn helder en daar oefenen we veel mee. Dan doe ik expres iets niet goed en vertelt de klas hoe het anders kan. Door de regels te blijven herhalen, druppelt het vanzelf binnen.”

Alle kinderen zien

“Kinderen weten vaak zelf al dat ze fout zitten”, gaat Marjolein verder. “Als ik toevallig door de gang wandel en ik zie kinderen rennen, dan gaan ze meteen rustiger lopen. Ik geef ze dan een compliment. Maar het grote voordeel van deze manier van werken vind ik dat je álle kinderen ziet. Ook kinderen die van nature positief gedrag vertonen worden beloond. Negatief gedrag levert geen uitzonderingspositie, of extra aandacht op. Iedereen leert grenzen aangeven, of ingrijpen als er iets lelijks over iemand anders wordt gezegd. Of ze dat ook durven op de middelbare, zal per kind verschillen, maar wij leggen hier een stevige basis.”

Team meenemen

Marjolein geeft toe dat het werken met PBS een flinke investering is. Zelf heeft ze de opleiding gevolgd en kan ze haar kennis nu bij De Helix toepassen. “De school is echt een paar jaar bezig geweest met het implementeren. Maar daar krijg je goede begeleiding bij. Het is wel belangrijk het team mee te nemen in ontwikkelingen. Daarom gaat bij ons elk jaar één studiedag over PBS. Ook nieuwe leerkrachten hebben verdieping nodig. Want alleen het borgingsplan lezen, daar red je het niet mee. Een aantal leerkrachten zit in het PBS-team. Hierin bespreken we regelmatig de leerlingen die opvallen qua gedrag. Leerkrachten registreren conflicten en zo bouwen we data op en weten we wie een steuntje in de rug nodig heeft.”

Ouderbetrokkenheid

“Een aandachtspunt voor ons is de ouderbetrokkenheid”, geeft Nadine toe. “In de nieuwsbrief beschrijven we binnenkort de lessen wat uitgebreider. Zo kunnen ouders gerichte vragen hierover aan hun kinderen stellen. Toch zie ik wel al dat ouders meedenken over gedragsverandering. Laatst zei ik tegen een ouder dat het gemiddeld zes tot acht weken duurt voordat zoiets is ingesleten. Ik zag hem denken: dat geldt natuurlijk ook voor mij.”

Staafdiagrammen

“Bij de kleuters maken we vaak gebruik van staafdiagrammen. Zo kunnen we stemmen welke gezamenlijke activiteit we kiezen als de hele buis vol is en dus een klassenbeloning verdienen. Zo koppelen we het ook meteen aan een rekenactiviteit. De kinderen hebben deze keer gekozen voor een knuffel mee naar school.”

Tips van Nadine en Marjolein

• Ga een keer kijken in een school die met het PBS werkt en ervaar hoe het werkt.
• Bekijk voorbeeldfilmpjes van het PBS op internet.
• Vergroot positief gedrag uit, probeer weinig aandacht te schenken aan negatief gedrag.

Over Marjolein

Wie: Marjolein Jonker

Wat: Leerkracht groep 5 PBS-expert

Waar: De Helix, Heerhugowaard

Missie: “Kinderen een stevige basis meegeven in positief gedrag, daar wordt toch iedereen positief van?”