Alles over een Gezonde Leefstijl Op School
In Australië is een verbod op socialemediagebruik voor kinderen onder de 16 inmiddels een feit. In Europa wordt er door een aantal landen met interesse naar vergelijkbare maatregelen gekeken. En ook in Nederland gaan stemmen op voor een socialemediaverbod voor jonge gebruikers. Geert van der Veen van Netwerk Mediawijsheid beschrijft de situatie en laat experts aan het woord.
Dat deze discussie op dit moment zo levendig wordt gevoerd is logisch. Jongeren besteden steeds meer tijd op Instagram, Snapchat, YouTube, TikTok en WhatsApp. Het gebruik van sociale media kan van invloed zijn op hun fysieke, mentale en sociale welzijn. Maar die invloed is niet voor alle jongeren hetzelfde.
Pleidooi voor minimumleeftijd in Nederland
Toch is er genoeg reden om over te gaan tot ingrijpende maatregelen, stelt D66-Kamerlid Hanneke van der Werf. “Kwetsbare kinderbreinen zijn niet bestand tegen de verslavende effecten van sociale media”, betoogt ze. “Daarom willen we een minimumleeftijd van 15 jaar voor verslavende sociale media. Daarmee stel je de nadelige gevolgen van sociale media in elk geval uit tot na een kwetsbare periode waarin ze hier niet weerbaar tegen zijn.”
“Kijk wat het probleem is”
De neiging om kinderen te willen beschermen is uiteraard heel goed te begrijpen. Toch is het belangrijk om aan te geven dat een verbod binnen het netwerk en binnen de wetenschap niet per se als een zaligmakende oplossing wordt gezien. Simone van der Hof, hoogleraar aan de Universiteit Leiden en lid van de Wetenschappelijke Raad van Netwerk Mediawijsheid, legt bijvoorbeeld uit dat het handhaven van bestaande regels veel zinvoller is. “Sociale media verbieden lost niets op. Kijk wat het probleem is en los dát op”, legt Van der Hof uit. “Het probleem is het ontwerp van die diensten. Dat is niet gezond voor ons en leidt tot obsessief gebruik.”
“Volgens mij is het duidelijk”, vervolgt Van der Hof. “Je mag kinderen onder de bestaande wetgeving niet profileren voor commerciële doeleinden. Geen gepersonaliseerde advertenties, maar dus ook geen gepersonaliseerde feeds met een endless scroll waarbij je geen controle hebt over wat je te zien krijgt. Wat mij betreft moeten die voor kinderen gewoon weg. Het draagt alleen maar bij aan het verdienmodel van platforms.”
“Waak voor overhaaste besluiten”
Ook Jeroen Jansz, voorzitter van de Wetenschappelijke Raad, ziet weinig heil in een verbod tot 15 jaar. “Hoe lovenswaardig de inzet van de politiek ook is om kinderen beter te beschermen, dit is niet de beste route en kan zelfs een tegengesteld effect hebben. De verleiding is natuurlijk groot om een dergelijk besluit te nemen, zeker gezien de negatieve verhalen van ervaringsdeskundigen die rondgaan. Maar waak ervoor om dit soort besluiten overhaast te nemen. Onderzoek en ervaringen van experts onderbouwen niet dat dit de oplossing is.”
Kwetsbare jongeren
Wouter van den Bos, verbonden aan de UvA, draagt onder meer aan dat kwetsbare jongeren uit gemarginaliseerde groepen veel voordelen uit socialemediagebruik halen, en dat de adolescentie een belangrijke en leerzame periode in je leven is. “ie zo ook de recente cijfers van de kinderombudsvrouw, deze lieten zien dat kinderen die zichzelf niet in het hokje jongen of meisje vonden passen hun online leven een hoger cijfer gaven dan hun offline leven. (…) Of het recente rapport van het Verwey-Jonker Instituut, waaruit bleek dat sociale media ook juist kinderen die eenzaam zijn kunnen helpen.”
Patti Valkenburg, ook verbonden aan de UvA, hamert eveneens op het handhaven van bestaande regels. “Sociale media zijn nu al verboden voor kinderen onder de 13 jaar. Maar het punt is, de techbedrijven houden zich daar niet aan en er is niemand die dat controleert. De handhaving faalt. Dus waarom zou een leeftijdsgrens dan wel werken?”
Zo werkt Netwerk Mediawijsheid aan een duurzame oplossing
Om de problemen op te lossen die jongeren, maar ook volwassenen, ervaren met sociale media is een duurzame oplossing nodig. En zoals de reacties uit het netwerk en de wetenschap laten zien is er niet één maatregel die alles oplost.
Netwerk Mediawijsheid pleit daarom voor een samenhangende set aan maatregelen. Waaronder:
Om dit mogelijk te maken brengen we als netwerk alle perspectieven die nodig zijn om dit complexe probleem aan te pakken samen. Dat doen we in expertgroepen, deelnetwerken en via de Wetenschappelijke Raad.
Zo zijn we bezig om het probleem en de totaaloplossing zo helder mogelijk te krijgen, mede op basis van ervaringen in het buitenland. Daarbij hoort een korte- en een langere termijn aanpak. Want dat het nu niet goed gaat met onze jeugd is 100% duidelijk.
