Het land
IJsland is het meest westelijk gelegen en het dunstbevolkte land (3,3/km2) in Europa. Er wonen ruim 350.000 inwoners, van wie ongeveer 1/3 in de hoofdstad Reykjavik. Het is een parlementaire republiek naar Scandinavisch model, met nadruk op een zo groot mogelijke arbeidsparticipatie, gendergelijkheid en goede sociale voorzieningen. De huidige president is Guðni Thorlacius Jóhannesson, de premier is Katrín Jakobsdóttir (links-Groen).
Onderwijs
Het onderwijs is verplicht van 6 tot 16 jaar. De voertaal is IJslands (Oud Noors, een Noord-Germaanse taal). Het onderwijs wordt aangeboden in vier sectoren: voorschools onderwijs, verplicht onderwijs, voortgezet middelbaar onderwijs en hoger onderwijs. Het IJslandse parlement draagt de wettelijke en politieke verantwoordelijkheid voor het schoolsysteem. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het functioneren van het voorschools en het verplicht onderwijs.
Een fundamenteel principe van het IJslandse onderwijssysteem is dat iedereen gelijke mogelijkheden moet hebben om onderwijs te volgen, ongeacht geslacht, economische status, verblijfslocatie, religie, mogelijke beperking, culturele of sociale achtergrond. Het academisch jaar loopt van september tot eind mei.
Voorschools onderwijs
Kleuterscholen (playschools of ‘nurseries’) kunnen worden bezocht vanaf de leeftijd van 12 maanden tot 6 jaar. Ze zijn het eerste niveau van het onderwijsstelsel. De meerderheid van de IJslandse kinderen gaat naar de kleuterschool en het schoolgeld wordt gesubsidieerd door de gemeenten. Korting is mogelijk voor alleenstaande ouders en studenten. Bij wet is geregeld dat kinderen met een beperking de kleuterschool moeten kunnen volgen, met daarbij de benodigde ondersteuning of in gespecialiseerde afdelingen.
Verplicht onderwijs en bovenbouw
IJsland kent tien jaar verplicht onderwijs. Dit is vergelijkbaar met het Nederlands basisonderwijs en de onderbouw van het VO. Hierop volgt de bovenbouw van het voortgezet onderwijs die vier jaar duurt. Er bestaat ook een versnelde variant van drie jaar, bedoeld voor uitmuntende leerlingen die het volledige bovenbouw-curriculum in drie jaar willen afronden.
De bovenbouw wordt aangeboden op vier niveaus:
- algemeen vormend onderwijs,
- een combinatie van algemeen vormend onderwijs en beroepsvormend onderwijs,
- beroepsvormend onderwijs met theoretische en praktische vakken,
- gespecialiseerd beroepsvormend onderwijs.
Daarna volgt het hoger onderwijs dat drie jaar duurt.
Hoger onderwijs
Hoger onderwijs wordt aangeboden door zeven hoger onderwijsinstellingen: drie universiteiten en vier instellingen met gespecialiseerd onderwijs op terreinen als techniek, onderwijs, landbouw, kunsten en business. De grootste instelling voor hoger onderwijs is de Universiteit van IJsland in Reykjavik.
Onderwijskwaliteit in IJsland
IJsland scoort goed als het gaat om gelijkheid, maar tegelijkertijd nemen de leerprestaties af (rond het gemiddelde van de OECD in wiskunde, onder het gemiddelde in wetenschappen en lezen). Het voortijdig schoolverlaten in de bovenbouw van de schoolopleiding is ook een issue in Ijsland. Ook het aantrekkelijker maken van het MBO om zo leerlingen te stimuleren hun opleiding af te maken is een uitdaging.
In 2014 publiceerde het Ministerie van Onderwijs de ‘White paper on Education Reform’ met voorstellen om het onderwijs te verbeteren. Tijdens de studiereis zullen deelnemers de nodige voorbeelden daarvan gaan zien.
Verder krijgt de vergrijzing van het docentenbestand, en dus het aantrekkelijker maken van het beroep als docent, veel aandacht.
Meer informatie
- Het NUFFIC, de Nederlandse organisatie voor internationalisering in onderwijs, beschreef het IJslandse onderwijssysteem en vergeleek het met het Nederlandse systeem. Click hier om hun bevindingen te lezen.
- Ook het OECD wijdde een publicatie aan IJsland.
Nog mee?
Met 45 inschrijvingen zijn er nog vijf plaatsen vrij op deze reis. Kijk voor meer informatie en inschrijven op de speciale studiereis pagina.
Op de foto: Universiteit van Reykjavik.
