Het hele plaatje

“Structurele aandacht voor een gezonde leefstijl op school is dé succesfactor voor beginnende en ervaren scholen. Je moet als school dus niet af en toe iets met een thema doen, maar het hele jaar door. Daarbij is het belangrijk dat het hele plaatje klopt: de aandacht in de les is er, de inrichting van de school stimuleert gezond gedrag, de school neemt de juiste maatregelen en signaleert gezondheids- of leefstijlproblemen. Dit noemen we bij Gezonde School werken aan de vier pijlers. Hartstikke mooi als dit op orde is, maar je kunt dan natuurlijk niet achterover leunen”, zegt Vivian lachend.

Verder ontwikkelen in een dynamische omgeving

“Je zult je als school verder moeten ontwikkelen, want de wereld staat niet stil. Een oorlog dicht bij huis of een pandemie heeft weerslag op iedereen en dus ook op leerlingen en studenten. Daarnaast komen er nieuwe leerlingen op school, met nieuwe ouders. Er kan een supermarkt in de buurt komen, leerlingen of studenten kunnen massaal gaan vapen, of je krijgt te maken met ongewenste sexting onder studenten of een zelfdoding van een leerling. Kortom, onderwijsprofessionals werken in een zeer dynamische omgeving. Daardoor blijft gezondheidsbevordering maatwerk en is het nooit af.”

Terugkijken en vooruitblikken

Hoe zorg je voor verdere ontwikkeling op het gebied van gezonde leefstijl? Vivian vertelt dat een school zowel kan verdiepen als verbreden. “Het is belangrijk dat een school weet waar de energie binnen het team, de leerlingen of studenten en - afhankelijk van het type onderwijs - de ouders en verzorgers zit. Wat leeft er? Dit is de eerste stap als je gaat werken met Gezonde School, maar tegelijkertijd ook de laatste stap. Terugkijken naar wat goed ging, wat beter kan, maar ook bepalen of je wilt verdiepen of juist nieuwe thema’s wilt aanpakken”, vertelt Vivian.

Verdiepen

“Verdiepen blijft voor elk thema nodig. Je kunt altijd dieper ingaan op een thema door er nog meer over te vertellen en het zo blijvend aandacht te geven. Verdieping is ook inspelen op de actualiteit. Is Voeding je thema, dan kun je terugkomen op wat gezonde voeding is als er bijvoorbeeld een item over eetstoornissen is geweest in het Jeugdjournaal. Maak het team dan nog eens duidelijk hoe zij eetstoornissen kunnen signaleren en wat zij dan kunnen doen.”

Verbreden

Hoe kan een school het beste verbreden? “Voor verbreding zijn er twee routes”, legt Vivian uit. “De eerste route is bekijken of je de geleerde vaardigheden of een gebruikte Gezonde School-activiteit breder kunt inzetten. Misschien heeft jouw school het themacertificaat Relaties en seksualiteit en hebben de leerlingen of studenten geleerd hoe ze ‘nee’ kunnen zeggen. Deze vaardigheid is ook toe te passen bij de thema’s Mediawijsheid en Roken en alcohol of Roken, alcohol- en drugspreventie. Door te oefenen met het aangeven van grenzen bij nieuwe gezondheidsthema’s, steken de leerlingen en studenten er meteen wat van op.

Je kunt ook bekijken of een Gezonde School-activiteit die je al gebruikt toepasbaar is voor meerdere thema’s. Sommige Gezonde School-activiteiten zijn bijvoorbeeld geschikt voor zowel Welbevinden als Relaties en seksualiteit.”

Meer impact

“Een tweede route is te kijken naar je doel”, vervolgt Vivian. “Misschien heeft jouw school gekozen voor het thema Voeding, omdat er veel leerlingen of studenten met overgewicht zijn. Als je dan aan de slag gaat met het thema Bewegen en sport maak je nog meer impact. Slaap is ook een thema waarvoor je in dit geval zou kunnen kiezen, omdat het veel invloed heeft op de energiehuishouding.”

Zorg voor een flow

Wat de beste invulling van de gouden stap is, verschilt per school. “Kijk in ieder geval naar wat er speelt op jouw school. Voor welk thema is het meeste draagvlak bij het team, ouders, verzorgers en leerlingen en studenten? Daarnaast is het ook goed om te kijken naar wat je al hebt bereikt. Door voort te borduren op successen maak je vaak snel impact.

Of ik nog een laatste tip heb als het om verbreden of verdiepen gaat? Jazeker, scholen moeten erop letten dat het voor de leraren niet voelt als veel extra werk. Als het leuk is en blijft, bereik je meer. Het is belangrijk om met elkaar in een flow te blijven.”