Een groep tieners rent achter een basketbal aan. Ik zie een van hen de bal pakken en na een mooie dribbel in het net gooien. Het is mei 2018 en ik sta in een sporthal in Reykjavik, de hoofdstad van IJsland. Met een groep gemeenteambtenaren uit zes Nederlandse gemeenten zijn we te gast voor een studiereis over de IJslandse preventieaanpak, gericht op preventie van alcohol-, drugs-, en tabaksgebruik onder jongeren. Hier leren we wat basketbal te maken heeft met het voorkomen van middelengebruik onder jongeren.
Nu, na een pilot van drie jaar in zes Nederlandse gemeenten, zijn we nog enthousiaster geworden over de IJslandse aanpak en willen we nieuwe gemeenten de kans bieden om ook met deze aanpak aan de slag te gaan. Daarom kunnen gemeenten zich nu aanmelden voor het implementatietraject dat start op 1 januari 2022. Wat maakt dat wij én de pilotgemeenten zo enthousiast zijn over deze IJslandse werkwijze?
Basketbal als onderdeel van preventie?
De afgelopen 20 jaar heeft de IJslandse aanpak geleid tot een indrukwekkende afname van het middelengebruik onder IJslandse jongeren. Maar wat heeft basketbal hiermee te maken? Zinvolle vrijetijdsbesteding is een van de beschermende factoren in het voorkomen van middelengebruik onder jongeren, blijkt uit onderzoek. IJsland heeft daarom geïnvesteerd in allerlei sport-, cultuur- en muziekactiviteiten voor jongeren. Door deze investering is het voor IJslandse jongeren heel normaal geworden om vier keer per week te voetballen, naar muziekles te gaan of te basketballen.
De vertaalslag van IJsland naar Nederland
De afgelopen drie jaar hebben zes Nederlandse gemeenten in een pilot het IJslandse model geïmplementeerd in hun gemeente, namelijk Amersfoort, Hardenberg, samenwerkingsverband Kempengemeenten (Bergeijk, Bladel, Eersel, Reusel-De Mierden), Súdwest-Fryslân, Texel en Urk. Het Trimbos-instituut en het Nederlands Jeugdinstituut begeleidden deze pilot in samenwerking met het Icelandic Centre for Social Research and Analysis (ICSRA).
In de pilot hebben we samen de vertaalslag gemaakt van IJsland naar Nederland. Gemeenten en hun lokale partners werken samen aan het creëren van een gezonde omgeving voor hun jongeren. De nadruk ligt op de domeinen vrije tijd, gezin, school en de peergroep (vrienden en leeftijdsgenoten), waarbinnen risicofactoren worden beperkt en beschermende factoren worden versterkt.
De uitkomsten van de pilot in Nederland
In de pilot hebben we gezien wat het IJslandse model teweeg kan brengen. Het model biedt de gemeenten een toegankelijke manier om wetenschap en lokale cijfers als basis te stellen voor hun jeugdbeleid. Daarnaast zien we dat de samenwerking enorm verbeterd is tussen gemeenten, ggd, scholen, jongerenwerk, verslavingszorg, sportclubs en allerlei andere, lokale organisaties. We zien dat deze verbeterde samenwerking zorgt voor veel enthousiasme en draagvlak bij de gemeenten en hun lokale partners. Deze organisaties weten elkaar beter te vinden en bespreken gezamenlijk lokale cijfers over hun jeugd. Zo bepalen ze samen de richting van het jeugdbeleid.
Dit heeft geleid tot diverse preventieactiviteiten in de gemeenten, zoals gratis aanbod van sport-, muziek- en cultuuractiviteiten, theateravonden voor ouders over hun kind en aandacht voor welbevinden op scholen. Alle zes de pilotgemeenten én wij van het Trimbos en het NJi zijn enthousiast over deze verfrissende werkwijze. Het is dan ook geen verassing dat de pilotgemeenten andere gemeenten aanraden om ook op de IJslandse manier te gaan werken.
Aan de slag met het IJslandse model in uw gemeente?
Vanaf januari 2022 start een nieuw implementatietraject voor gemeenten die aan de slag willen met het IJslandse preventiemodel. De aanmelding voor dit traject is nu geopend. Kijk op onze pagina over het implementatietraject voor meer informatie over het traject, de randvoorwaarden en de aanmeldingsprocedure.
Meer weten over het IJslandse model en de uitkomsten van de pilot?
